సాధక గీత
(ఉత్తరార్థమ్)
59 ధ్యానేనాత్మని పశ్యంతి కేచిదాత్మానమాత్మనా । అన్యే సాంఖ్యేన యోగేన కర్మయోగేన చాపరే ॥
60 అన్యే త్వేవమజానంతః శ్రుత్వాన్యేభ్య ఉపాసతే । తేఽపి చాతితరంత్యేవ మృత్యుం శ్రుతిపరాయణాః ॥
61 నేహాభిక్రమనాశోఽస్తి ప్రత్యవాయో న విద్యతే । స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతే మహతో భయాత్ ॥
62 వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిరేకేహ కురునందన । బహుశాఖా హ్యనంతాశ్చ బుద్ధయోఽవ్యవసాయినాం ॥
63 న హి జ్ఞానేన సదృశం పవిత్రమిహ విద్యతే । తత్స్వయం యోగసంసిద్ధః కాలేనాత్మని విందతి ॥
64 కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన । మా కర్మఫలహేతుర్భూర్మా తే సంగోఽస్త్వకర్మణి ॥
65 యః సర్వత్రానభిస్నేహస్తత్తత్ప్రాప్య శుభాశుభం । నాభినందతి న ద్వేష్టి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥
66 న కర్మణామనారంభాన్నైష్కర్మ్యం పురుషోఽశ్నుతే । న చ సంన్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి ॥
67 న హి కశ్చిత్క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ । కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః ॥
68 కర్మేంద్రియాణి సంయమ్య య ఆస్తే మనసా స్మరన్ । ఇంద్రియార్థాన్విమూఢాత్మా మిథ్యాచారః స ఉచ్యతే ॥
69 యస్త్వింద్రియాణి మనసా నియమ్యారభతేఽర్జున । కర్మేంద్రియైః కర్మయోగమసక్తః స విశిష్యతే ॥
70 నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః । శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిద్ధ్యేదకర్మణః ॥
71 బ్రాహ్మణక్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరంతప । కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావప్రభవైర్గుణైః ॥
72 శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ । స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషం ॥
73 యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతం । స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విందతి మానవః ॥
74 యజ్ఞార్థాత్కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబంధనః । తదర్థం కర్మ కౌంతేయ ముక్తసంగః సమాచర ॥
75 యావానర్థ ఉదపానే సర్వతః సంప్లుతోదకే । తావాన్సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ॥
76 కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్థితా జనకాదయః । లోకసంగ్రహమేవాపి సంపశ్యన్కర్తుమర్హసి ॥
77 యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః । స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే ॥
78 సక్తాః కర్మణ్యవిద్వాంసో యథా కుర్వంతి భారత । కుర్యాద్విద్వాంస్తథాసక్తశ్చికీర్షుర్లోకసంగ్రహం ॥
79 ప్రకృతేః క్రియమాణాని గుణైః కర్మాణి సర్వశః । అహంకారవిమూఢాత్మా కర్తాహమితి మన్యతే ॥
80 తత్త్వవిత్తు మహాబాహో గుణకర్మవిభాగయోః । గుణా గుణేషు వర్తంత ఇతి మత్వా న సజ్జతే ॥
81 నైవ కించిత్కరోమీతి యుక్తో మన్యేత తత్త్వవిత్ । పశ్యఞ్శృణ్వన్స్పృశంజిఘ్రన్న శ్నన్గచ్ఛన్స్వపఞ్శ్వసన్ ॥
82 ప్రలపన్విసృజన్గృహ్ణన్ను న్మిషన్నిమిషన్నపి । ఇంద్రియాణీంద్రియార్థేషు వర్తంత ఇతి ధారయన్ ॥
83 కర్మణ్యకర్మ యః పశ్యేదకర్మణి చ కర్మ యః । స బుద్ధిమాన్మనుష్యేషు స యుక్తః కృత్స్నకర్మకృత్ ॥
84 యస్య సర్వే సమారంభాః కామసంకల్పవర్జితాః । జ్ఞానాగ్నిదగ్ధకర్మాణం తమాహుః పండితం బుధాః ॥
85 అనాదిత్వాన్నిర్గుణత్వాత్పర మాత్మాయమవ్యయః । శరీరస్థోఽపి కౌంతేయ న కరోతి న లిప్యతే ॥
86 శ్రేయాంద్రవ్యమయాద్యజ్ఞాజ్జ్ఞానయజ్ఞః పరంతప । సర్వం కర్మాఖిలం పార్థ జ్ఞానే పరిసమాప్యతే ॥
87 బ్రహ్మార్పణం బ్రహ్మ హవిర్బ్రహ్మాగ్నౌ బ్రహ్మణా హుతం । బ్రహ్మైవ తేన గంతవ్యం బ్రహ్మకర్మసమాధినా ॥
88 తద్విద్ధి ప్రణిపాతేన పరిప్రశ్నేన సేవయా । ఉపదేక్ష్యంతి తే జ్ఞానం జ్ఞానినస్తత్త్వదర్శినః ॥
89 శ్రద్ధావాన్ లభతే జ్ఞానం తత్పరః సంయతేంద్రియః । జ్ఞానం లబ్ధ్వా పరాం శాంతిమచిరేణాధిగచ్ఛతి ॥
90 ఆరురుక్షోర్మునేర్యోగం కర్మ కారణముచ్యతే । యోగారూఢస్య తస్యైవ శమః కారణముచ్యతే ॥
91 సన్యాసస్తు మహాబాహో దుఃఖమాప్తుమయోగతః । యోగయుక్తో మునిర్బ్రహ్మ నచిరేణాధిగచ్ఛతి ॥
92 యత్సాంఖ్యైః ప్రాప్యతే స్థానం తద్యోగైరపి గమ్యతే । ఏకం సాంఖ్యం చ యోగం చ యః పశ్యతి స పశ్యతి ॥
93 లోకేఽస్మిన్ ద్వివిధా నిష్ఠా పురా ప్రోక్తా మయానఘ । జ్ఞానయోగేన సాంఖ్యానాం కర్మయోగేన యోగినాం ॥
94 మయా తతమిదం సర్వం జగదవ్యక్తమూర్తినా । మత్స్థాని సర్వభూతాని న చాహం తేష్వవస్థితః ॥
95 న చ మత్స్థాని భూతాని పశ్య మే యోగమైశ్వరం । భూతభృన్న చ భూతస్థో మమాత్మా భూతభావనః ॥
96 రాజవిద్యా రాజగుహ్యం పవిత్రమిదముత్తమం । ప్రత్యక్షావగమం ధర్మ్యం సుసుఖం కర్తుమవ్యయం ॥
97 అజ్ఞశ్చాశ్రద్దధానశ్చ సంశయాత్మా వినశ్యతి । నాయం లోకోఽస్తి న పరో న సుఖం సంశయాత్మనః ॥
98 తస్మాదజ్ఞానసంభూతం హృత్స్థం జ్ఞానాసినాత్మనః । ఛిత్త్వైనం సంశయం యోగమాతిష్ఠోత్తిష్ఠ భారత ॥
99 న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాంతో న చాదిర్న చ సంప్రతిష్ఠా । అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలం అసంగశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్త్వా ॥
99 తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్గతా న నివర్తంతి భూయః । తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ॥
100 జ్ఞానేనతు తదజ్ఞానం యేషాం నాశిత మాత్మనః । తేషా మాదిత్యవత్జ్ఞానం ప్రకాశయతి తత్పరం ॥
101 సర్వభూతేషు యైనైకం-భావ మవ్యయ మీక్షతే । వినశ్యత్స్వ వినస్యన్తం-తద్జ్ఞానం విద్ధిసాత్త్వికం ॥
102 భక్త్యా మామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః । తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనంతరం ॥
103 మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు । మామేవైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోఽసి మే ॥
104 యదా భూతపృథగ్భావ మేకస్థమనుపశ్యతి । తత ఏవ చ విస్తారం బ్రహ్మ సంపద్యతే తదా ॥
105 తద్బుద్ధయస్తదాత్మా నస్తన్నిష్ఠాస్తత్పరాయణాః । గచ్ఛంత్యపునరావృత్తిం జ్ఞాననిర్ధూతకల్మషాః ॥
106 అనన్యాశ్చింతయంతో మాం యే జనాః పర్యుపాసతే । తేషాం నిత్యాభియుక్తానాం యోగక్షేమం వహామ్యహం ॥
107 సదృశం చేష్టతే స్వస్యాః ప్రకృతేర్జ్ఞానవానపి । ప్రకృతిం యాంతి భూతాని నిగ్రహః కిం కరిష్యతి ॥
108 ఇంద్రియస్యేంద్రియస్యార్థే రాగద్వేషౌ వ్యవస్థితౌ । తయోర్న వశమాగచ్ఛేత్తౌ హ్యస్య పరిపంథినౌ ॥
109 ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్ । ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బంధురాత్మైవ రిపురాత్మనః ॥
110 సర్వధర్మాన్పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ । అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః ॥
111 ఇదం తే నాతపస్కాయ నాభక్తాయ కదాచన । న చాశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోఽభ్యసూయతి ॥
112 య ఇదం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి । భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః ॥
113 అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః । జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహమిష్టః స్యామితి మే మతిః ॥
114 కచ్చిదేతచ్ఛ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణ చేతసా । కచ్చిదజ్ఞానసమ్మోహః ప్రనష్టస్తే ధనంజయ ॥
115 నష్టో మోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ప్రసాదాన్మయాచ్యుత । స్థితోఽస్మి గతసందేహః కరిష్యే వచనం తవ ॥
116 యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః । తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువా నీతిర్మతిర్మమ ॥
ఇతి సాధక గీతా యామ్ ఉత్తరార్థమ్ సమాప్తమ్.
