ఉత్తరార్ధమ్
59
ధ్యానేనాత్మని పశ్యంతి కేచిదాత్మానమాత్మనా ।
అన్యే సాంఖ్యేన యోగేన కర్మయోగేన చాపరే 13-24
అయితే ఇది అందరూ అందుకొనేది కాదీ ఫలం. నూటికి కోటికి ఏ మహనీయుడికోగాని అబ్బదు. అలాంటి వాడికే జ్ఞాని అని పేరు. జ్ఞాని అయిన వాడు ఆత్మతో ఆత్మను ఆత్మలోనే చూస్తాడు. ఇది చాలా గంభీరమైన మాట. మనమిప్పుడు చెప్పుకొన్న అర్థమంతా ఇమిడి ఉంది ఈ మాటలో.
అంతా ఆత్మేకాబట్టి ఆత్మలోనే చూడాలి ఎక్కడ చూచినా చూచేదికూడా ఆత్మేకాబట్టి ఆ ఆత్మతోనే చూడాలి ఎప్పుడయినా. అలాగే చూడబడేదికూడా అదే కాబట్టి ఆత్మనే చూడాలి ఎవడయినా. అంటే ఏమన్నమాట. చూచేవాడు- చూడబడేది-చూచే పద్ధతి-మూడూ ఆత్మే. చూచేవాడే అంటే అది లోపల. చూడబడేదే నంటే వెలపల. చూడటమంటే ఆరెంటికీ మధ్య. మూడూ ఒక్కటే ననేసరికి లోపల-వెలపల-నడుమ అనేతేడా లేకుండా అంతా కలిసి ఒకేక ఆత్మచైతన్యమని చెప్పినట్టయింది. ఇలా కలిసినట్టే తన స్వరూపాన్నీ ఎవడు పట్టుకొంటాడో వాడే జ్ఞాని. వాడే పూర్ణపురుషుడు.
ఇది ఎంత రాజమార్గమయినా అందరికీ సాధ్యమయేది కాదని ముందే చెప్పాము. అయితే సాధ్యంకాదని ఊరక కూచోరాదు. కూచోరుకూడా మాన వులు. ఎవరి అంతస్తుకు తగినట్టు వారు సాధన చేస్తూనే ఉంటారు. అయితే దానిలో ఉత్తమ మధ్యమ-మంద- అతి మంద అనే అధికార భేదం మాత్ర ముంటుంది. అన్నిటికన్నా ఉత్తమమైన మార్గమే మన మిప్పుడు పేర్కొన్న జ్ఞానమార్థం.
పోతే రెండవదయిన మధ్యమ మార్గమొకటి ఉంది. దానినే సాంఖ్యమని వ్యవహరిస్తారు. సాంఖ్యమంటే వివేచన. ప్రపంచమంతా త్రిగుణాత్మకం. నా స్వరూపం త్రిగుణాల కతీతమయిన కేవల పురుషతత్త్వం. అలాంటి తత్త్వాన్ని దీని బారినుంచి తప్పించి నేను దీన్ని దూరం చేసుకోవాలి. చేసుకొంటే అప్పుడు నా సహజ రూపంతో నేను ఉండిపోతాను. త్రిగుణాలు నాకు దూరమవుతాయి. కాబట్టి వాటి బాధ నాకు లేకుండా పోతుంది. అని ఇలా ప్రకృతి పురుష వివేచన చేసి చూడటం సాంఖ్యమంటే ఒక విధంగా ఇది ప్రసంఖ్యాన రూపమయిన ఉపాసన లేదా భక్తిమార్గం క్రిందకి వస్తుంది.
పోతే మూడవది కర్మ మార్గం. కర్మమంటే పనిచేయటం. మామూలుగా చేస్తే అది కేవల కర్మేగాని యోగం గాదు. యోగమే కావాలంటే చేసే ప్రతి పనీ తనదిగా భావించక సాధకు డీశ్వరార్పణ బుద్ధితో చేయాలి. అంటే కర్తృత్వ భోక్తృత్వాలు రెండూ తనకు లేకుండా చేసుకోవాలని భావం. అలా చేసుకొంటే అది స్వకర్తృకంగాక ఈశ్వర కర్తృకమవుతుంది. తానా ఈశ్వరుడికొక భృత్యుడి మాదిరయి ఆయన తరఫున తానది నెరవేరుస్తున్న భావమేర్పడుతుంది. దానివల్ల ఏ ఫలితం కల్గినా తనది కాదిక. ఈశ్వరునిదే. ఇదే కర్మయోగమనే మూడవ మార్గం మందాధి కారులది.
