వదిలివేస్తే దాని ఇష్టంవచ్చినట్లల్లా పెరుగుతుంది. దాన్నే కత్తిరిస్తే చక్కగా ఉంటుంది. ఇలాంటి కత్తిరింపుపనే చేస్తుంది కళ. అయితే బుద్ధిని వికసింపచేస్తుంది శాస్త్రం. కాని అంతవరకే అయితే ఏం ప్రయోజనం. బుద్ధి వికాసంతో పాటు శుద్ధి కూడా కావాలి మానవుడికి. అందులో బుద్ధి శాస్త్రజన్యమైతే శుద్ధి కళాకార్యం. ఇందుకు కారణం ఆ రెండింటి స్వభావంలోనూ ఇమిడి ఉన్న భేదమే. ఒకటి ఏకాన్ని అనేకంగా భాసించి విషయాలన్నింటిని విశ్లేషణ చేసి చూపటం. మరొకటి వాటిలో ఇమిడి ఉన్న మూలతత్త్వం ఒకటే గదా అనే ఏకైక భావన. మొదటిదానిలో వైషమ్యానికి దారితీసే ప్రమోదముంది. ఇలాంటి ప్రమోదాన్ని నిత్యమూ మనకు ప్రసాదించి మన జీవితాన్ని తేజోమయం చేస్తూ ఉంది గనుకనే కళ సకలవిధములా మనకు పాదేయమవుతున్నది.
కళాజగత్తులో ఉండే ఈ అంతర్యాన్నంతటినీ పుడికి పుచ్చుకొన్న కళలు వాస్తవానికి రెండే. ఒకటి సంగీతం- మరొకటి సాహిత్యం. అందుకే కాబోలు "సంగీతమపి సాహిత్యం సరస్వత్యాః స్తనద్వయ' మ్మని సమస్త కళా స్వరూపిణి అయిన వాగ్దేవికీ రెండు కళలూ రెండు స్తనాలుగా వర్ణించి చెప్పారు మన ప్రాచీసులు. అయితే సాహిత్యమని చెప్పారుగాని నాటకమని చెప్పలేదు గదా అని అడగవచ్చు. "నాట కాంతంహి సాహిత్య" మని సాహిత్యానికి నాటకమే శిఖరం లాంటిది. శిఖరాన్ని దాటి పైకిపోలేము. అలాగే నాటకాన్ని మించి ఒక సాహిత్యం లేదు. కాబట్టి సాహిత్యశబ్దంచేత సాహిత్య సారభూతమైన నాటకాన్ని స్వీకరించటంలో మరింత స్వారస్యమున్నది.
ఇంతకూ చిత్రవిచిత్రములైన కళలు ఎన్నో ఉండగా వాటన్నిటినీ త్రోసిరాజని ఒక్క సంగీత నాటకాలనే గ్రహించటంలో ఏమిటి సబబు అని ప్రశ్న వస్తుంది. దీనికి కారణం లేకపోలేదు. సంగీత మొకటి నాటకమొకటి ఇవి రెండూ నూటికి నూరుపాళ్ళు చరకళలు. అంటే వాటి రెండింటిలో కదలిక ఉంది. జీవనది లాగా అనుక్షణమూ ప్రవహిస్తూ ముందుకుపోయే కళలవి. చిత్రవిచిత్రమైన భంగిమలలో ఆ నడక చూడటానికి ఎంతో మనోహరంగా ఉంటుంది. సోదర కళలైన చిత్రంలో శిల్పంలో అలాంటి నడక లేదు. కవిత్వంలోనూ లేదా మాటకువస్తే. అది ఆయా సన్నివేశాలను పరోక్షంగా వర్ణించేదే గాని, ప్రత్యక్షంగా చూపేది కాదు. ప్రత్యక్షంగా చూపినపుడే
Page 91
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు