అపృష్ట : పృష్టం కానిది. Unquestioned. ఇంకా ప్రశ్నించబడనిది. 'నాపృష్టః కస్యచిత్‌బ్రూయాత్‌.' ప్రశ్న వేయకుండా ఎవరికీ ఏదీ చెప్పకూడదన్నారు. ముఖ్యంగా పరమార్థ విషయంలో ఈ సూత్రం పాటించవలసి ఉంది.

అప్రధా : ప్రధ అంటే బయటపడడం. కనిపించడం. అది లేకుంటే అప్రధ. Not present. Not exposed.

అప్రధాన : ప్రధానం కానిది. ప్రధానమంటే Main ముఖ్యమైనది. అంత ముఖ్యం కాకపోతే అది అప్రధానం. Subsidiary. అంగమని శేషమని గూడా దీనికి పేరు. Accessory.

అప్రబోధ : ప్రబోధం లేకపోవటం. అజ్ఞానం. ఆత్మజ్ఞాన రాహిత్యం.

అఫల : ఫలమంటే ప్రయోజనం. ఏ ప్రయోజనమూ లేని దానికి అఫలమని పేరు. 'ఫలవత్‌సన్నిధౌ అఫలం తదంగం' అని ఒక న్యాయమున్నది. తనపాటికి తనకు ఏ ప్రయోజనం లేకపోయినా ప్రయోజనం ఉన్న ఒక విషయం చెప్పినప్పుడు దాని సన్నిధిలో ఇది కూడా చేర్చి చెబితే దాని ప్రయోజనమే దీనికీ సిద్ధిస్తుందని, అప్పుడిది అఫలం కాదు సఫలమేనని పెద్దల మాట.

అఫలాకాంక్షీ : కర్మ చేసేటప్పుడు ముఖ్యంగా శాస్త్ర విహితమైన కర్మలు ఆచరించేటప్పుడు దాని ఫలితం మీద కాంక్ష లేదా కోరిక లేకుండా తనకది విధియని నిష్కామంగా ఆచరించటం.

అభయ : 'అభయం సత్వసంశుద్ధిః' దైవగుణాలలో ఇది మొదటిది. సాధన మార్గంలో భయమనేది పనికిరాదు. నిస్సంకోచంగా ముందుకు ధైర్యంతో సాగిపోవాలి. అప్పుడే అది గమ్యం చేరుస్తుంది. అభయమంటే బ్రహ్మతత్వం కూడా. ద్వితీయమైన పదార్థమే లేనిది గనుక అది ఎప్పుడూ అభయమే. భయరహితమే.

అభవ : భవమంటే సంసారం. భవమంటే జన్మ. దీని ఊసు లేనిదేదో అది అభవం. జన్మరాహిత్యం అని అర్థం.

అపునరావృత్తి : పునరావృత్తి అంటే మరలా జన్మించటం. Re-birth. అది లేని దశ అపునరావృత్తి. బ్రహ్మ సాయుజ్యం లేదా మోక్షమని అర్థం.

అబాధ/అబాధిత : బాధ అంటే వేదాంతంలో Contradiction కొట్టివేయటం అని అర్థం. ఒక సిద్ధాంతం చేసినప్పుడు దానికి ఇలాటి ప్రతిబంధకమేదీ ఉండకూడదు. ఉంటే అది బాధితమవుతుంది. Contradicted. సత్యమెపుడూ అబాధితమై ఉండాలి. ఆత్మచైతన్యమొక్కటే సత్యం. దానికి అనాత్మ ప్రపంచంవల్ల బాధలేదు. అనగా అనాత్మ ఆత్మను కాదని కానీ, లేదని కానీ కొట్టివేయలేదు. మీదు మిక్కిలి ఆత్మజ్ఞానంవల్లనే సమస్త ప్రపంచమూ కొట్టుపడుతున్నది. కనుక ప్రపంచమే బాధితం. సత్యస్వరూపమైన ఆత్మ ఎప్పుడూ అబాధితమే. బాధ అనేది తర్కశాస్త్రంలో చెప్పిన అయిదు హేత్వాభాసలలో ఒకటి కూడా. హేత్వాభాస అంటే ఓబిజిజిబిబీగి. చెప్పిన లక్షణానికి దెబ్బ తగలకూడదు.

అబోధ/అబుద్ధ : బోధ అంటే జ్ఞానం. ముఖ్యంగా ఆత్మజ్ఞానం. అది లేకుంటే అబోధ. అజ్ఞానమని అర్థం. అలాంటి అజ్ఞానికి అబుద్ధుడని పేరు.

అభాన : భానమంటే ప్రకాశించటం. కనపడడం. ఉన్నట్టు స్ఫురించటం. అలాంటి స్ఫురణ లేకుంటే అది అభానం. ప్రపంచమంతా భాతి. స్ఫురిస్తున్నది మనకు. ఇందులో స్ఫురించే పదార్థం స్ఫురణ లేకుంటే నిలవలేదు. అప్పుడది అభానమై పోతుంది. దానికి స్ఫురణను సమకూరుస్తున్నది ఆత్మచైతన్యమే. అది ఎప్పుడూ భానమే కానీ అభానం కాదు.

అభావ : భావమంటే ఉండటం. ఉనికి. స్థితి. దానికి వ్యతిరేకి అభావం. Negation or absence. పదార్థాలు భావ పదార్థాలని Present, అభావ పదార్థాలని రెండు విధాలు. భావపదార్థాలు ఆరయితే అభావ పదార్థాలు నాలుగని పేర్కొన్నారు తార్కికులు. ఈ అభావం మరలా నాలుగు విధాలు. ఒకటి ప్రాగభావం. రెండు ప్రధ్వంసాభావం. మూడు అన్యోన్యాభావం. నాలుగు అత్యంతా భావం. ఇవి నాలుగూ లేనిది ఒక్క ఆత్మతత్వమే. మిగతా అనాత్మ ప్రపంచమంతా ఈ నాలుగింటికి గురికావలసిందే. కనుక భావాభావాలు రెండూ చివరకు అభావమే.

అభ్యాగమ : ప్రాప్తించటం. వచ్చి పడటం. ఎదురుకావటం. చేయనిది వచ్చి పడితే అది అకృతాభ్యాగమం. ఇది హేతువాదానికి నిలవదు. కనుక ప్రతి కార్యానికీ అంతకుముందు కారణమనేది ఉండి తీరాలంటారు.

అభావనా : భావించకపోవటం. ముఖ్యంగా ఆత్మతత్వాన్ని గ్రహించలేకపోవటం. Not idea about the reality. ఇందులో శ్రవణం వల్ల ఈ అభావనా అనే దోషాన్ని పోగొట్టుకోవాలి సాధకుడు. శ్రవణం ఆత్మ స్వరూపాన్ని మనస్సుకు తెస్తుంది గనుక అభావన భావనగా మారే అవకాశం ఉంది.

అభ్యాస : సాధనమార్గంలో రెండే ఉన్నాయి సూత్రాలు. మొదటిది అభ్యాసం రెండవది వైరాగ్యం. ''అభ్యాసేనతు కౌంతేయ వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే'' అని గీత. పదే పదే శ్రవణ మననాదులు సాగిస్తూ పోవటమే అభ్యాస అనే మాట కర్థం. Repetition of the idea of the supreme self or spiritual practice. మాటిమాటికీ అభ్యసిస్తూ పోవటంవల్ల ఆత్మజ్ఞానం బలపడే అవకాశం ఎంతైనా ఉంటుంది.

అభ్యుపగమవాద : అంగీకరించటం. సమ్మతించటం. To concede. ఒక సిద్ధాంతం తనకు ఇష్టమై దానిని అనుమతించినా అభ్యుపగమమే లేక పూర్తిగా తనకు విరుద్ధమైనా ఎదుటి వానిని కాదనలేక తాత్కాలికంగా సమ్మతించినా అభ్యుపగమమే. అలా సమ్మతించి చివరకు తగిన హేతువులు చూపి దానిని ఖండిస్తాడు సిద్ధాంతి. దీనికి అభ్యుపగమ వాదమని పేరు.

అభిమాన/అభిమత : తాదాత్మ్య బుద్ధి. Total Identity. ఒక పదార్థంతో పూర్తిగా మమేకమై పోవటం. శరీరంతో ప్రతి మానవుడూ అలాగే ఏకమై పోయాడు. అది మన జ్ఞానానికి గోచరించే విషయమైనా తన స్వరూపంగానే భావించి దానితో వ్యవహరిస్తున్నాడు. దీనికి దేహాత్మాభిమానమని పేరు. Identifying ourselves with our bodies. ఇలా మనం దేనిని అభిమానిస్తామో దానికి అభిమతమని పేరు. శరీరం మన అభిమానానికి విషయం గాబట్టి ఇది అభిమతం మనకు.

అభిజ్ఞాన : గుర్తించటం. మరుగుపడిన తన ఆత్మతత్వాన్ని మరలా మానవుడు శ్రవణ మననాదులతో గుర్తించగలగడం. అలా గుర్తు చేసుకున్నవాడు అభిజ్ఞుడు.

అభివ్యంజన : అభివ్యక్తం చేయటం. బయట పెట్టడం. స్పష్టం చేయటం.

అభివ్యక్త : అలా వ్యక్తం చేయబడ్డ ప్రపంచం. సూక్ష్మంగా ఉన్న అనాత్మ ప్రపంచాన్ని పరమాత్మ తనలోనుంచే స్థూలరూపంగా సృష్టించాడు గనుక స్థూలమైన ఈ ప్రపంచమంతా అభివ్యక్తమైందని చెబుతారు శాస్త్రజ్ఞులు. Manifest. ఇది వాస్తవంగా వ్యక్తమైనది కాదు. అవ్యక్తమే మరొక రూపంలో వ్యక్తమైనది గనుక దానికిది అన్యంకాదు. దాని ఆభాసే నంటారు అద్వైతులు.

అభివ్యాప్తి/అభివ్యాపక : సర్వత్రా వ్యాపించడం. దేశ కాలాలన్నీ వ్యాపించిన పదార్థం ఒక పరమాత్మే. కనుక దానికి అభివ్యాపకమని పేరు. ఇది ప్రతిపదార్థం లోపలా, వెలపలా, మధ్యలోనూ జరిగిన వ్యాప్తి గనుక అభివ్యాప్తి అయింది. అంతర్‌వ్యాప్తి, బహిర్‌వ్యాప్తి, స్వరూప వ్యాప్తి. ఈ మూడు విధాలుగా ఎప్పుడు వ్యాపించాడో అప్పుడు అభివ్యాపకమైన పరమాత్మ తప్ప అభివ్యాప్తమైన ప్రపంచమే అసత్కల్పమని సిద్ధాంతం చేయవలసి వస్తున్నది. ఇదే అద్వైత సిద్ధాంతం.

అభినివేశ : ఒక విషయంలో బాగా ప్రవేశించటం. నిమగ్నమై పోవటం. Indulgence. యోగశాస్త్రంలో చెప్పిన ఐదు క్లేశాలలో ఇది ఆఖరి క్లేశం. అవిద్యతో ప్రారంభమై అభినివేశంతో ముగిసింది మన సంసార యాత్ర. అవిద్య ఆత్మను గుర్తు చేయక అనాత్మను చూపితే ఆ అనాత్మనే ఆత్మగా భావించి తన్నిమిత్తంగా సంసార క్లేశాలన్నీ అనుభవానికి తెస్తున్నది ఈ అభినివేశం. కనుక అన్నిటికన్నా ప్రమాదకరమైనదిది. ఇది పోవాలంటే మొదట అవిద్యకు జవాబు చెప్పాలి. దానికి జవాబు బ్రహ్మవిద్య తప్ప మరొకటి లేదు.

అభిధాన/అభిధేయ : ఒక అర్థాన్ని చెప్పే శబ్దం అభిధానం. పేర్కొనటమని అర్థం. Connotation. శబ్దాలన్నీ అభిధానమైతే వాటి అర్థాలు అభిధేయం. సాధారణంగా అభిధానం ముఖ్యార్థాన్నే చెబుతుంది. ఘటమన్నప్పుడు కుండ అనే అర్థమే స్ఫురిస్తుంది. అలా కాక శరీరమని అర్థం చెప్పామనుకోండి. అది అభిధావృత్తి Primary Sense గాదు. లక్షణావృత్తి Secondary Sense అని పేర్కొంటారు శాస్త్రజ్ఞులు. ఆత్మ అభిధేయం కాదు. ఆత్మ అనే శబ్దం కూడా దాన్ని చెప్పటం లేదు. చెబితే శబ్దం వాచకం, అర్థం వాచ్యమవుతుంది. ఆత్మ దేనికీ విషయం కాదు గనుక అవాచ్యం అనభిధేయం Not to be mentioned. కనుక దాన్ని లక్ష్యార్థంగానే భావన చేయాలి. అంటే శబ్దాకార అర్థాకార వృత్తిని Verbal వదిలేసి ఆత్మాకారంగానే దర్శించాలని తాత్పర్యం.

అభిధ్యాన : ఒక విషయాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకొని ఏకధారగా దానిమీద మనస్సు నిలపటం (meditation). ధ్యానమన్నా ఇదే. 'ప్రత్యయైక తానతా ధ్యానం' అన్నాడు పతంజలి.

అభిప్రాయ : ఒక విషయాన్ని ఉద్దేశించడం Intention aim.

అభిప్రేత : దేన్ని ఉద్దేశిస్తామో ఆ విషయం Intended.

అభిభవ : ఉద్భవ అనే మాటకు జత మాట. ఉద్భవమంటే పైకి రావటం. అభిభవమంటే అణగద్రొక్కటం, ఎదిరించటం Overwhelm dominate.

అభిసంధి/అభిసంధా : ఒక లక్ష్యంమీద దృష్టి పెట్టటం. ఒక విషయాన్ని మనస్సులో ఉంచుకొని దానినే నిత్యమూ భావిస్తూ పోవటం. అది సత్యమైతే సత్యాభి సంధి. అనృతమైతే అనృతాభి సంధి. మరణ కాలంలో బ్రహ్మతత్వం మీద మనస్సు పెట్టుకొని వెళితే బ్రహ్మసాయుజ్యమే లభిస్తుందని అనృతమైన సంసార విషయాలమీద పెట్టుకొనిపోతే మరలా సంసార బంధం తప్పదని ఛాందోగ్యంలో సెలవిచ్చినమాట.

అభియోగ : ఒకరిమీద ఉన్నది, లేనిది కల్పించి చాడి చెప్పటం, అభాండం వేయటం. అది నిరూపించుకొనే బాధ్యత అభియుక్తుడికి తప్పదు. alleged.

అభ్యధిక : అధికమనే అర్థం. అదనంగా చెప్పుకోవలసినది additional point ఉన్న దానికి తోడు అది కూడా కలిస్తే దానికి బలమెక్కువ. అసలు విషయం కాక మరొక అప్రస్తుత విషయం చెప్పినా దానికి అభ్యధికమనే పేరు.

అభ్యంతర : అంతరమంటే లోపల. అభ్యంతరమన్నా లోపలి భాగమనే అర్థం. Inside internal.

అభ్యుపాయ : ఉపాయమనే అర్థంలోనే వస్తుంది. means. సాధనమని అర్థం.

అభ్యుచ్చయ : ఉచ్చయమన్నా ఇదే అర్థం. ఒకదానికి మరొకదాని అవసరం ఏర్పడ్డప్పుడు రెండూ కలిపి చెప్పడం. జ్ఞానానికి కర్మతో అవసరం ఉంటే దానికి ఉచ్చయమని, సముచ్చయమని కూడ పేరు. అభ్యుచ్చయమంటే అదనంగా ప్రస్తుతాంశానికి చేర్చి చెప్పుకొనే విషయం.

అభ్యుదయ : ఉదయించటం, పైకి రావటం, ఇంతేగాక ధర్మపురుషార్థం చక్కగా పాటిస్తే మరణానంతరం ఆయా లోకాలకు పోయి అక్కడగాని తరువాత జన్మ ఎత్తి ఆ జన్మలలో గాని అనుభవించే భోగభాగ్యాలు, సుఖశాంతులు వీటికి అభ్యుదయమని పేరు. prosperity. ధర్మపురుషార్థానికి ఫలితం ఇంతకన్నా మరేదీ లేదు.

అభ్యుత్థాన : ఎదురువెళ్ళడం, ఎదుర్కొనటం. సగౌరవంగా పెద్దలను ఆహ్వానించి వారి యోగక్షేమాలు విచారించటం.

అభ్యర్హిత : పూజితమైనది Respectable, ప్రధానమైనది Important, అభ్యర్హితం ప్రథమం అని శాస్త్రజ్ఞుల మాట. రెండు విషయాలలో ఏది ప్రధానమో, ప్రశస్తమో దాన్నే మొదట వర్ణించి చెప్పాలట. Preference.

అభ్యుపగమ : అంగీకరించడం. సమ్మతించటం, మనఃపూర్వకంగా కాదు. తాత్కాలికంగా ప్రతివాది వాదం ఒకవేళ మేము ఒప్పుకున్నా అది చెల్లదనే సందర్భంలో వస్తుందీమాట. Suppose we expect your position it is only hypotheitical.

అభ్యుపపత్తి : పొందటం. అందుకోవటం. ప్రాప్తి. Approach.

అభూత : అసలే లేనిది. అంతవరకు పుట్టనిది, తయారు కానిది Unborn nonexistent.

అభూతార్థ : లేని విషయాన్ని కల్పించి చెప్పటం. అభూత కల్పన అన్నా ఇదే. అసత్యమని అర్థం. ఎప్పుడూ జరగనిది. Fact కాదు. Fiction or false.

అభౌతిక : భౌతికం కానిది. beyond matter metaphysical. ప్రకృతికి అతీతమైన తత్త్వం. spiritual fact.

అభౌమ : భూమితో సంబంధంలేనిది. ప్రాపంచికంగా కానిది. ప్రపంచాతీతమైన విషయం. దివ్యమైనదని divine అర్థం.

అభూతపూర్వ : ఇంతకుపూర్వ మెప్పుడూ లేనిది, జరగనిది. Unpresidented.