ఋజు : సరిగా. చక్కగా. Straight. right. అలాంటి భావానికి ఋజుత్వం లేదా ఆర్జవం అని పేరు. righteousness. నిజాయితీ. దైవగుణాలలో ఇలాంటి ఆర్జవం ఉండి తీరాలి.
×
ఋత : ఋ అనే ధాతువుకు దర్శించటం, చూడటమని అసలైన అర్థం. దాని భూతకాలిక కర్మార్థక విశేషణమే Past passive participle ఋతమనే శబ్దరూపం. ఋతమంటే అప్పటికి చూడబడినది Seen. Visualised అని అర్థం. అలా చూచినప్పుడే అది సత్యమని చెప్పవలసి ఉంది. కనుక ఋతమంటే సత్యమని అర్థం చెప్పారు. ఋతం కానిది అనృతం. అంటే అసత్యం Flase అని అర్థం. పోతే ఋ అంటే చేయటమని కూడా అర్థం. ఋతమంటే చేయబడినది. కర్మ. పని. కర్మఫలం కూడా. ఋతం పిబంతౌ సుకృతస్యలోకే అని శ్వేతాశ్వతరం. ఇందులో మొదట చెప్పిన అర్థమే ఎక్కువగా వాడుకలో ఉన్న అర్థం.
×
ఋషి : ఋ అంటే దర్శించటమని కదా చెప్పాం. అలా దర్శించగలవాడే ఋషి. ద్రష్ట. Seer. దర్శించటమంటే కళ్లతోనని కాదు మనోనేత్రంతో. మనస్సనేది దైవమైన చక్షుస్సు అని పేర్కొన్నది ఉపనిషత్తు. సన్నిహితమైనవే కాక దూరమూ పరోక్షమూ విప్రకృష్టమూ అయిన సృష్టి రహస్యాలను కూడా ఆకళించుకోవటమే ఇక్కడ దర్శనం. Transandental vision. కనుకనే 'క్రాంత దర్శీ ఋషిః' దేశకాల వస్తువులనన్నింటినీ అతిక్రమించి చూడగలవాడే ఋషి అని ఋషి శబ్దానికి లక్షణం చెప్పారు శాస్త్రజ్ఞులు. అలాంటి మహర్షుల మాటలే శబ్ద ప్రమాణమైన వేదంగా అవతరించింది లోకంలో. నుక అది అన్నింటికన్నా ప్రబలమైన ప్రమాణం మనకని అద్వైతుల సిద్ధాంతం.
×
ఋద్ధి : అధికము. పరిపూర్ణము. పుష్కలమని Abundance అర్థం. దీనికి సమ్అనే ఉపసర్గ Prefix ముందు చేరితే సమృద్ధి అని రూపమేర్పడుతుంది. దానికీ ఇదే అర్థం.
×
ఋణ : ఒక వ్యక్తికి మరొక వ్యక్తి బాకీ పడటం. Debt. అప్పు. శాస్త్రంలో ఇది మూడు విధాలు. పితౄణం. ఋషి ఋణం. దైవ ఋణం. దీనినే ఋణత్రయమని వర్ణిస్తారు. పుత్రులను కని మొదటిది, వేదాధ్యయనంతో రెండవది, యజ్ఞయాగాదులతో మూడవది తీర్చుకోవాలని అంటారు.
×
ఋతంభరా : ఋతమంటే తాను చూసిన సత్యం. మహర్షులు సమాధిలో దర్శించిన సత్యమని అర్థం. అప్పుడు వారి మనస్సంతా దానితోనే నిండి ఉంటుంది. ఋతాన్ని భరించిన ప్రజ్ఞ గనుక దానికి ఋతంభరా ప్రజ్ఞ అని పేరు.