ఆత్మసంయమ యోగము
భగవద్గీత 
Moralist అలాటి దృష్టి లేదు. సాత్త్వికమైన స్వభావమే ఉంది వాడికి. అంచేత భూత దయాది దైవ గుణాల వరకే పరిమితం వాడి జీవితం. అదీ గొప్పే కాదన లేదు. కాని అంతకన్నా పయి స్థాయి కెదిగి చూడలేదా దృష్టి. కారణం. ఏకాత్మ జ్ఞానం లేదు వాడికి. అందుకే జ్ఞాని నీతిగా ప్రవర్తించగలడే గాని నీతివరుడు జ్ఞాని అనిపించుకోలేడు. అనిపించుకోగలిగితే వీడూ జ్ఞానిలాగా మహనీయుడే. జ్ఞాని బొంబాయి వరకూ ప్రయాణం చేస్తే ధార్మికుడు పూనా వరకే ఆగిపోయాడు. కారణం గుణ సంపర్కముంది ఇంకావాడికి. అది రజస్తమస్సులు కాకపోవచ్చు. సత్త్వమనే గుణముంది. గుణమేదైనా అది బంధకమే. మోచకం కాదు.
ప్రస్తుత మీ శ్లోకంలో ధార్మికుడి ధార్మిక జీవితమూ తొంగి చూస్తున్నది. జ్ఞాని జ్ఞాన జీవితమూ దర్శన మిస్తున్నది. అది ఎలాగంటే ఆత్మౌపమ్యేన - సర్వత్రా ఆత్మ తప్ప అనాత్మ లేదు కాబట్టి దానినే ప్రమాణంగా తీసుకొని సర్వత్ర సమం పశ్యతి - ఎక్కడ చూచినా సమమైన బ్రహ్మ తత్త్వాన్నే చూస్తాడు జ్ఞాని. అలా చూస్తున్నాడంటే సుఖంవా యది వా దుః ఖం - సుఖమైనా బ్రహ్మమే. దుఃఖమైనా అది బ్రహ్మమే. తేడా రాదు. తేడా వస్తే అది సమంగాదా దర్శనం. విషమం. కాబట్టి జ్ఞాని అయిన వాడెప్పుడూ అలా సుఖదుఃఖాది ద్వంద్వాత్మకంగా చూడడీ సృష్టిని. సర్వమూ ఆత్మాకారంగా ఏకాకారంగానే చూస్తూ ఉంటాడు. అలా ఉంటేనే వాడు జ్ఞాని - పరమోమతః - అందరి కన్నా - అంటే లోకులకన్నా నీతిపరులూ ధార్మికులైన వారికన్నా పరముడూ అతీతుడూ అనిపించుకొంటాడని ధర్మపరంగా గాక జ్ఞానపరంగా చెబితే ఈ శ్లోకానికిదీ అర్ధం.
Page 517
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు