ఆకాశం వరకూ ఇది ఇది అని పరోక్షంగానే నిర్దేశిస్తాము గాని నేననే ఈజ్ఞానాన్ని మాత్రం పరోక్షంగా ఎప్పుడూ నిర్దేశించము. అపరోక్షంగా మన స్వరూపమనే భావిస్తాము. ఇదే దీని విలక్షణత. అందుకే దీనికొక్క దానికే ఆత్మ అని పేరు వచ్చింది. పోతే మన మనోభావాల దగ్గర నుంచి బాహ్యంగా ఉన్న ఆకాశం వరకు నా జ్ఞానానికి విషయంగా చూస్తున్నాను గనుక అదంతా ఇక ఆత్మ కాదు. కాదు గనుకనే ఆనాత్మ అని పేర్కొన్నారు మిగతా ప్రపంచాన్నంతా. ఇంకొక రహస్యమే మంటే “నేను” అనేది జ్ఞానం గనుక అంత వరకు అది చిత్తు. పోతే 'ఉన్నాను' అనేది దాని ఉనికి గనుక సత్తు. ఈ చిత్తుకే చితి అని సత్తుకే స్థితి అని మారు పేర్లు. ఇంతకూ నేను నాస్థితి. నన్ను విడిచి స్థితి లేదు. స్థితిని విడిచి నేను లేను. కనుక రెండుగా నిర్దేశించినా రెండూ కలిసి సచ్చిదాత్మకమైన ఒకే ఒక ఆత్మ పదార్థం. ఇదే అసలైన సామాన్యం. ఆనాత్మ ప్రపంచమంతా దీనికి విశేషమే.
సామాన్య మన్నప్పుడు దానికి కొన్ని లక్షణాలు సహజంగానే ఉంటాయి. అందులోనూ ఈ ఆత్మ మహా సామాన్యం గనుక అవి తప్పకుండా కనిపించి తీరాలి మనకు. ఏమిటవి? విశేషాలు ఒక దాని నొకటి వ్యాపించ లేవు. వాటి సామాన్యాన్ని అసలే వ్యాపించ లేవు. కాని సామాన్యం మాత్రం దాని విశేషాలన్నింటినీ వ్యాపించి తీరుతుంది. అంతే కాదు. తనకు భిన్నంగా ఏ విశేషమూ స్వతంత్రంగా లేదు గనుక తనకది ఆ భాసే కావలసి ఉంది. అంటే తానే మొత్తం ప్రపంచ రూపంగా భాసిస్తున్న దన్నమాట. రెండు లేవు పదార్ధాలు. ఉన్నది తానే. అదే స్వరూపం. స్వరూపమే విస్తరించి విశేష రూపంగా భాసిస్తున్నది. ఈ విస్తారానికే విభూతి అని మరొక పేరు. ప్రస్తుతం అన్నిటికీ సామాన్యం ఆత్మేనని కదా ప్రతి పాదించాము. ఆత్మ అంటే నేననే స్ఫురణే కదా.
Page 128
