పూర్వార్ధము - అవరోహణ క్రమము
పెరగటమే గాని తరగటమెప్పుడూ కానరాదు. ఇలాంటి సామ్యం గమనించే నేమో ఇక్షు దండంతో పోల్చి చెప్పారు మనస్సును.
ఎవంగుణ విశిష్టమైన ఈ మనస్సనే దాన్ని ఒక కోదండంలాగా చేతిలో ధరించి ఉన్నదా దేవి. ఇక్షు కాండంలాగా ఎదేది రోచకమని భావిస్తున్నామో అది నిజానికి రోచకం కాదు. దేవీ హస్త ధృతమైన ఒక భయంకరమైన ధనుర్దండం. ధనుస్సుతో ఎమి చేస్తుందా దేవి. ఆకర్ణాంతమూ లాగి పుంఖానుపుంఖంగా బాణాలను ప్రయోగిస్తుంది. సాయకాలంటే బాణాలే. అవి ఎవో కావు. పంచతన్మాత్ర రూపమైన పంచ బాణాలవి. శబ్ద స్పర్శ రూప రస గంధాలనే భూత సూక్ష్మాలకు తన్మాత్రలని పేరు. అవి చక్షురాదులైన ఇంద్రియాల ద్వారా బాణాలలాగా ప్రవేశిస్తాయి మన మనస్సులో అవే వాసనలు. వాటినే బాణాలుగా చేసుకొని ఆ మహా శక్తి మనసనే కార్ముకంలో ఎక్కు పెట్టి ప్రయోగిస్తుంది మరలా ఇలా ఆసార ప్రసారాలతో ఇటూ అటూ లాగబడుతోంది మానవుడి మనస్సనే ధనుస్సు. పోతే ధారా పాతంగా ప్రయోగించే ఆ బాణాలేవో కావు. ఇంద్రియ వ్యాపారాలే. ఇవి కూడా ఆ దేవి హస్తంలోనే విన్యస్తమై ఉన్నాయి.
అంత మాత్రమే కాదు. ఇంకా కొన్ని ఉన్నాయి దివ్యాయుధా లావిడచేతిలో. ఒకటి పాశం. మరొకటి అంకుశం. అందులో పాశంమనేది రాగం. అంకుశమనేది క్రోధం. రాగద్వేషాలనే భావాలే పాశాంకుశ రూపాలు ధరించి దేవీ హస్త ద్వయాన్ని అలంకరించి ఉన్నాయి. పాశంతో మనలను చుడుతుం దావిడ. అంకుశంతో నలగగొడుతుంది. అంటే అర్ధం. రాగ ద్వేషాలే సుఖ దుఃఖ ప్రదాలు జీవులకు.
Page 60
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు