Index

స్వరూప ప్రత్యభిజ్ఞ కాళిదాస ప్రత్యభిజ్ఞ

అదే అభ్యాసం. ప్రతిభా వ్యుత్పత్త్యభ్యాసాలే సాహిత్య సౌధ నిర్మాణానికి సామగ్రి అని చెప్పాము. అందులో ప్రతి భనేది కవి దృష్టి, దృష్టి మార్గం చూపుతుంది. దానిని బట్టి నడక సాగిస్తే అది అభ్యాసం. నడవటానికి తగిన జవసత్త్వాల లాంటిది వ్యుత్పత్తి అనేది. నడక సత్త్వం మీదనైతే సత్త్వం దృష్టి మీద ఆధార పడుతుంది. కాబట్టి మూడింటిలోనూ దృష్టి సర్వాతిశాయి. కవి దృష్టి ఎంత ఎత్తులకు పోతే వ్యుత్పత్యభ్యాసాలను వాటి కనుగుణంగా అంత మలుచుకొంటూ పోవచ్చు. దారి చూప వలసింది ప్రతిభే. యధాస్మై రోచతే విశ్వం - తధేదం పరివర్తతే. దాని ననుసరించే ఉంటుం దతని కావ్య ప్రపంచ సృష్టి అంతా. ఇలాంటి ప్రతిభ ఏదో కొంత కవులందరికీ ఉంటుంది. ఉండకపోతే వాడు కవే కాదు. కాని అది ఏది ఉండాలో ఎంత ఉండాలో ఉన్నవాడు కాళిదాస మహాకవి ఒక్కడే. అది ఏదో గాదు. అతని శివాద్వైత దృష్టి, దాని వల్ల ఏర్పడిం దతనికి శివ శక్తి సామరస్యం. ఆ దృష్టితో చూస్తే అతనికీ ప్రపంచమంతా శివ శక్తి రూపంగా గోచరించింది. అదే దృష్టి వాఙ్మయ ప్రపంచంలో వాగర్థ రూపంగా భాసించింది. వాగర్ధాలే గదా వాఙ్మయమంటే. అందులో వాక్కతనికి శక్తి. అర్థం శివం. శివం సత్యమైతే శక్తి సుందరం. సత్యాన్నే మన మెప్పటికైనా జీవితంలో అర్థించ వలసింది. అది అన్నిటికన్నా గొప్పదైతే పరమార్థం. పరమార్థ మేమిటి జీవితానికి. శుద్ధ బుద్ధ ముక్తమైన ఆత్మ చైతన్యమే. అది ఎప్పుడూ ఉండేది కాబట్టి సత్యం. కాని నిరాకారమైన ఆ సత్యాన్ని అందుకోవాలంటే దాని కాలంబన మొకటి ఉండి తీరాలి. అది ఏదో గాదు. దాని విభూతే. దాని విభూతి దానిలాగా నిరాకారం కాదు. సాకారం. సాకారమే గాక చిత్ర విచిత్రం. కనుక ఇది సుందరం. నిరాకారంలో కనపడని సౌందర్యం సాకారంలో దర్శన మిస్తుంది. బంగారం విలువైనదే కావచ్చు. కాని ముద్దగా చూస్తే అందంలేదు. అదే ఒక కాసుల పేరో ఒక ఒడ్డాణమో అయి కనిపిస్తే సుందరంగా భాసిస్తుంది. ఎంత సుందరమైనా సత్యాన్ని మరలా విడువ రాదది. సత్యం లేని సౌందర్యానికి విలువ లేదు. అది ఇత్తడితో చేసిన ఒడ్డాణం. అలాగే సుందరం కాని సత్యానికి ఆకర్షణ లేదు. అది సొమ్ములు

Page 52

బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు