Index

స్వరూప ప్రత్యభిజ్ఞ కాళిదాస ప్రత్యభిజ్ఞ

కాబట్టి ప్రతి వస్తువూ సృష్టిలో ఆ శివతత్త్వాన్ని గుర్తు చేసే అభిజ్ఞానమే. అయితే అది మానవుడి అనుభవానికి రావాలంటే దానికొక షరతున్నది. ఇది దాని కభిజ్ఞానమని గుర్తించి దీని ద్వారా దాన్ని బాగా విమర్శిస్తూ పోవాలి. ఎంతెంత విమర్శిస్తూ పోతే అంతంత ఈ అభిజ్ఞాన మా అభిజ్ఞేయ మయిన తత్త్వంగా మారుతూ పోతుంది. విమర్శ పూర్తి అయ్యే సరికిక అభిజ్ఞానం వేరుగా గోచరించదు మనకు. అది కూడా అభిజ్ఞేయమైన తత్త్వంలోనే లీన మవుతుంది. కాగా అది మన స్వరూపమే గనుక మనకు భిన్నంగా ఏదీ లేదనే అద్వైత భావం అయత్నంగానే మన అనుభవానికి వస్తుంది. ఆ భావం ప్రకాశమైతే దాన్ని చేర్చే ఈ ప్రపంచమొక అభిజ్ఞానమైతే దీని ద్వారా దాని నందుకొనే సాధన విమర్శ. అభిజ్ఞానాన్ని విమర్శిస్తూ ఆత్మ ప్రకాశాన్ని అవగతం చేసుకోటమే ప్రత్యభిజ్ఞా హృదయం.

  ఇది ఎంతగా హృదయ గతం చేసుకొన్నాడో చెప్పలేము. ప్రత్యభిజ్ఞా దర్శనం కాళిదాసు తరువాత ఎంతో కాలానికి వచ్చినట్టు మనకు కనిపిస్తున్నా దాని బీజావా పన మాయన కాలానికి ముందే జరిగిందని నా అభిప్రాయం. ఏ సిద్ధాంత మయినా ఒక్కసారి హఠాత్తుగా లోకంలో ఆవిర్భవించదు. శంకరుల అద్వైత విజ్ఞానం ఆయనతోనే సృష్టి అయిందా. అంతకు పూర్వమెన్నో శతాబ్దాల క్రిందట ఉపనిషత్తులతోనే ఆరంభ మయింది. సూత్ర ప్రాయంగా ఉన్న ఆ అద్వైత విజ్ఞానమే ఆయన కాలానికి భాష్య రూపంగా పెరిగి ఒక మహా వృక్ష మయింది. ఎంతగా అయిందంటే అద్వైతమంటే శంకరుడే శంకరుడంటే అద్వైతమన్న ప్రఖ్యాతి ఏర్పడింది లోకంలో. కాని చారిత్రకంగా దాని వయస్సంతకన్న చాలా పెద్దది. అలాగే ప్రస్తుతమీ శివాద్వయ సిద్ధాంతం కూడా కాళిదాసు తరువాత ఎంతో కాలానికి వచ్చిన ఉత్పలదేవ సోమ దేవ అభినవ గుప్త యోగ రాజ క్షేమ రాజాదులకు మాత్రమే దక్కిన సాత్తు కాదు. వారు దానిని చిలవలు పలవలుగా తీర్చి శాఖోపశాఖలుగా విస్తరించిన మహాను భావులు కావచ్చు. కాని చరిత్రలో దాని పునాదులు మనకజ్ఞాతంగా ఎప్పటినుంచో

Page 32

బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు