సౌందర్య ప్రత్యభిజ్ఞ
కాళిదాస ప్రత్యభిజ్ఞ 
దీర్ఘాక్షర బహుళంగా నడుపుతాడు. ఆ రసాతల మూలాత్తని. ఎందుకని. పాతాళం వరకూ చేతులు పోనిచ్చి గదా పైకి లేపవలసింది. అందుకని. అందుకే అవాలంభిష్యథా నచేత్తని సాగదీస్తాడా క్రియా పదాన్ని.
అసలు కావ్యారంభంలోనే చూపుతాడొక వర్ణ చిత్రాన్ని కవి మన కళ్ళకు. అది ఏదోగాదు హిమాలయం. ఎలా ఉంది దాని చెహరా. ఆస్త్యుత్తరస్యాం అనటంలో గట్టిగా ఒక చోట నిలదొక్కుకొని ఉందని దిశి దేవతాత్మా అనటంలో ఒక దేవతలాగే ఆకాశాని కెదిగి పోతున్నదని స్ఫురిస్తుంది. హిమా లయో నగాధిరా అని పొట్టిగా పొడవుగా అక్షరాలు సాగటంలో లోయలతో శిఖరాలతో ఎగుడు దిగుడుగా గోచరిస్తున్నది. ఏమి దర్జా ఆ పర్వత రాజు దర్జా. అస్త్యుత్తర అని పర్వత రాజు గట్టిగా నేలను పట్టుకొంటే యాస్యత్యద్య అని శకుంతల వెడుతుంటే కణ్వ మహర్షికి గొంతే పట్టుకుపోయింది ఇలాంటి అక్షర విన్యాసంతో. కూతురి నత్తవారింటికి పంపటమంటే ఆయనకూ గుండె బరువే. గుండె పట్టుకు పోయింది గొంతు బొంగురు పోయిందా మహర్షికి. అది ఎలా జరిగిందని అడిగితే సూచిస్తున్నది యాస్యత్యద్య అనే అక్షర విన్యాసం. మూడు యా వత్తులు వరుసగా వచ్చి ఒత్తిడి చేస్తే ఒత్తు పడదా ఆ ముసలాయన గుండె. అందుకే సంస్పృష్టముత్కంఠయా. అలాగే కంఠః స్తంభిత బాష్ప వృత్తి కలుషః కంఠ స్తంభ అని. రెండు బిందువులు దాడి చేస్తే బాష్ప బిందువుల చేత రుద్ధం కాదా ఆ కంఠం. ఇలా ఎన్నని చెప్పమంటారు మహాకవి వర్ణ విన్యాస వైభవాలు. గత్యుత్కంపా దలక పతితై ర్యత్ర మందార పుష్పైః- అభిసారికలు నడుస్తుంటే ఆ కదలికకు కొప్పులో చెరివిన వీరులు రాలి పడుతున్నాయట. గత్యుత్కంప అనటంలో అడుగుతీసి అడుగు పెట్టట మైతే - అలక పతితైః అన్నప్పుడు రాలి పడటమే నాయె. వేశ్యా స్త్వత్తో నఖ పద సుఖాన్ ప్రాప్య వర్షాగ్ర బిందూన్. నఖక్షతాలతో ఇబ్బంది పాలవుతున్న వేశ్యల చను మిట్టలు మీద వాన చినుకులు పడుతున్న శబ్దం వినిపిచటం లేదా నఖపద సుఖ అనే అక్షరాల పోహళింపులో రసజ్ఞులకు.
Page 171
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు