సౌందర్య ప్రత్యభిజ్ఞ
కాళిదాస ప్రత్యభిజ్ఞ 
భగ్నరాజ్యులనూ చేసిన రాజులతో - భగ్న వృక్షాలతో వికీర్ణమైన వృక్షాలుగల గజ వల్లభుడిలాగా కనిపించాడట ఆ రాజ వల్లభుడు. ఇలా ఎన్నో మాటలు. మరి కళింగమేమిటి మహేంద్రమేమిటి మలయమేమిటి పాండ్యమేమిటి - సహ్యమేమిటి - కేరళ పారశీక సింధు హూణ కాంభోజ కోసల హిమవత్కామ రూపాది ప్రాంతాలేమిటి - ఒక్కొక్క రాష్ట్రాన్ని ఒక్కొక్క అస్త్ర బలంతోనా లేక అస్త్రంలాంటి అలంకార బలంతోనా వశగతం చేసుకొన్నా డనిపిస్తుందా మహారాజు.
అన్నట్టు వర్ణనా కథా అంటే జ్ఞాపకం వస్తోంది మరో ఘట్టమీ రాజు జీవితంలోనే. ఇది భౌతికమైన యాత్ర అయితే ఆధ్యాత్మిక మయిన మరొక గొప్ప యాత్ర చేశాడా రాజు చివరకు. ఈ యాత్ర చేసి ఇహంలో ఎలా విజయం సాధించాడో ఆ యాత్ర సాగించి పరంలోనూ అలాగే చవి చూచాడు విజయం. అంతకు ముందే తన కుమారు డజుడికి పట్టం కట్టి బయలు దేరుతా డరణ్య వాసానికి. ఇక చూడండి. అడవిలో పెద్ద రాజు తపశ్చర్యా పట్టణంలో * యువరాజు రాజ్య చర్యా - రెండూ పట్టిన పట్టు విడవకుండా పట్టాలు పరిచినట్టు వర్ణిస్తూ పోతాడు మహాకవి. ప్రతి శ్లోకంలో ఇటు రాజ్య పాలనా అటు యోగధారణా - నీవా నేనా అన్నట్టు పందెం వేసుకొని పరుగెడుతూ పోతాయి. కొడుకు సింహాసన మధిష్టిస్తే తండ్రి దర్భాసన మెక్కాడు. కొడుకు శత్రువుల నందరినీ శక్తి త్రయంతో వశ పరచుకొంటే తండ్రి ప్రణిధాన బలంతో ప్రాణ పంచకాన్ని వశం చేసుకొంటాడు. అతడు ఫలితం చవి చూచే వరకూ ప్రయత్నం సాగిస్తే ఇతడూ పరమాత్మ దర్శన మయ్యే వరకూ యోగానుష్ఠానం మానలేదు. ఇంతెందుకు. అతడు శత్రువుల విషయంలో నైతే ఇత డంతః శత్రువుల విషయంలో అప్రమత్తుడై ఉభయీం సిద్ధి ముభా వవాపతుః అంటాడు మహాకవి. ఇద్దరూ తమ తమ మార్గాలలో సిద్ధి పొందారట.
Page 155
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు