Index

సౌందర్య ప్రత్యభిజ్ఞ కాళిదాస ప్రత్యభిజ్ఞ

  ఇక కదిలీ కదలని చిత్రాలను కూడా ఎంతో చమత్కారంగా తీర్చి దిద్దగలడా కవి చిత్రకారుడు. ఇంతకు ముందే ఉదాహరించా మొక శ్లోకం. శైలాధిరాజ తనయా నయయౌ నతస్టౌ. కుహనా వటువు సాక్షాత్తు సదా శివుడే అయి చెయి పట్టుకొంటే శైలజ ఎలా అయిపోయింది. ముందుకు పోదామని పాద మెత్తింది. పోలేక పోతున్నది. ఆ దృశ్య మొక సారి మనసుకు తెచ్చుకొండి. అది కదిలే దృశ్యమా- కదలని దృశ్యమా. రెండూ కలిసిన ఒక అపూర్వ దృశ్యం. సరిగా ఇలాంటి పరిస్థితే ఏర్పడింది దుష్యంతుడికి కూడా. శకుంతలను చూచినప్పటి నుంచీ నగరానికి వెళ్ళటానికి బుద్ది పుట్టలే దతనికి. అలాగని ఎన్నో రోజు లక్కడ ఉండనూ లేడు. ద్వంద్వా వస్థలో పడ్డాడు. గచ్ఛతి పుర: శరీరం. శరీరం బలవంతంగా ముందుకు పోతున్నదే గాని ధావతి పశ్చా దసం స్తుతం చేతః - మనసు మాత్రం మొరాయిస్తూ వెనక్కు మళ్ళుతున్నది. అది ఎలా ఉందంటే చీనాంశుక మివ కేతో: ప్రతి వాతం నీయమానస్య. ఎదురుగాలికి తీసుకుపోయే పతాక లాగా ఉందట. పతాకాని కొక వస్త్రం పైన కడతారు. అది గాలికెదురుగా తీసుకుపోతుంటే రెప రెప లాడుతూ వెనక్కు పోతుంది. పతాక కొయ్య మాత్రం కష్టం మీద ముందుకు సాగుతుంటుంది. ఎంత స్వభావ రమణీయ మైన దృశ్యమో చూడండి ఇది. ఇలాటి చిత్రా లెన్ని వందలో తీర్చి దిద్దాడా మహాకవి తన కావ్య మందిరాలలో.

  ఈ చిత్రాలలో కూడా చిత్రమేమంటే కేవల వస్తుచిత్రా లుంటాయి. భావ చిత్రా లుంటాయి. ప్రకృతి చిత్రా లుంటాయి. రకరకా లుంటాయి. పూర్వాపరౌ వారి నిధీ విగాహ్య- స్థితః పృధివ్యా ఇవ మాన దండ: ఇది వస్తు చిత్రం. హిమవత్పర్వతాన్ని వర్ణిస్తున్నాడు కవి. ఎలా ఉందది. మాన దండం అంటే కొల బద్ద లాగా ఉందట. దేనికి. భూమండలానికి. ఇటు అరేబియా. సముద్రంనుంచి అటు బంగాళా ఖాతం వరకు నిడివిగా సాగి ఉందా పర్వత పంక్తి. అలా సాగి ఉంటే అది ఆ మధ్య ఉన్న భూభాగమెంత ఉందో కొలిచి చూపే కొలబద్దలాగా ఉందని వర్ణిస్తాడు కవి. ఇది ఒక వస్తువు రూపాన్ని

Page 141

బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు