అంతకన్నా ఎక్కువ సంస్కారం మన అంతః ప్రపంచంలో కోరవలసి ఉంటుంది. ఎంచేతనంటే మన జీవితమూ, ప్రపంచ జీవితమూ రెండూ మన వ్యక్తి మీదనే ఆధారపడి ఉన్నాయి. విషయజాతం మీదకాదు. వ్యక్తి బాగుపడితే గాని సమాజం బాగుపడదు, ప్రపంచమూ బాగుపడదు. ప్రతి ఒక్కడూ ఏ హిరణ్యాక్షుడో, హిరణ్యకశిపుడో అయితే ఈ భూమినే చాపగ చుట్టి చంక బెట్టుకుపోతాడు. అలాగాక ఏ హరిశ్చంద్రుడో, శ్రీరాముడో అయితే భూమిమీద ఉండే ప్రాణులకోసం తన సర్వస్వాన్నే ధారపోస్తాడు. వ్యక్తిగత సంస్కారంలో ఇంత ఉంది తేడా.
'అసావాదిత్సో బ్రహ్మ' అని మరలా మనం మనదగ్గరికే చేరుతున్నాము, మనం చేయవలసిన సంస్కారం అసలు మనకే వర్తిస్తుంది. మనమంటే మన మనస్సే. మానవుడు, మనస్సును చక్కగా క్షాళనము చేసుకోగలిగితే చాలు. బాహ్యంగానే అన్ని సంస్కరణలూ అందులోనే కలిసి వస్తాయి. అంతరంగాన్ని శోధించకుండా బహిరంగాన్ని ఎంత శోధిస్తే ఏం ప్రయోజనం. అది గుఱ్ఱానికి ముందు రథాన్ని నిలపటం లాంటిది. మనో వాక్కాయాలనే త్రికరణాలతో చేసే త్రివిధ వ్యాపారాలే జీవితం. త్రికరణాలు ఒకదానిమీద మరొకటి ఆధారపడి ఉన్నాయి. కాయం వాక్కు మీద వాక్కు మనస్సు మీద ఆధారపడి ఉన్నాయి. మనసు ఏది అజ్ఞాపిస్తే దాన్నిబట్టి వర్తిస్తాయి వాక్కూ కాయమూ. మనసులో ఏలాంటి సంకల్పమూ లేకపోతే ఏమాటా మాట్లాడలేము. ఏపనీ చేయలేము. అన్నింటికీ మూలం మనసే. అయితే ఈ మనసులో పాశవిక సంపాదా ఉంది. దైవికమైన సంపదా ఉంది. పడుగు పేకగా రెండూ పెనవేసుకొని ఉంటాయి. అందులో పాశవప్రకృతిని బలవంతంగా అంత మొందించు కోవలసి ఉంది. మానవుడు దానితో నూటికి నూరుపాళ్ళూ దైవగుణాలే వృద్ధి బొంది భూదేవు డవుతాడు. మనం చేసుకోవలసిన సంస్కారమంటూ ఏదైనా ఉంటే అసలిదే.
ఈ సంస్కారం జన్మతః అలవడిన వారు కొందరుంటారు. వారే సిద్ధపురుషులు. 'సమహాత్మా సుదుర్లభః' అన్నట్లు అలాటివాడు నూటికి కోటి కొక్కడుంటే ఎక్కువ. మిగతా వారంతా కొంత నైసర్గికంగా ఉంటే మరికొంత ప్రయత్నంతో ఆర్జించవలసినవారే. నైసర్గికంగా కూడా ఏమాత్రమూ లేకపోతే అలాంటివారు మృగప్రాయులు, వారు మానవాకారాలతో బ్రతుకుతున్నా రంతమాత్రమే. అలాంటి మృగప్రాయులకూ, ముందు పేర్కొన్న మహాత్ములకు ఇరువురికీ అక్కరలేదు సంస్కార ప్రయత్నం. రేఖా మాత్రంగానైన కొంత సంస్కారమున్న వాడికే ఏప్రయత్నమైనా.
Page 89
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు