వలపు నీకు గలదో వట్టి వినోదములో చెలియకు ప్రియములు చెప్పేవు- అంటాడు. అలాగే కలగంటివో కాక కార్యవసమున కో యెలమి నీయంతనే యింటికి వచ్చితివి చుట్టరికము చూపేవో జూటుదన మిదయో గట్టిగా గౌగిలించుకొనేవు కాంతల నీవు - అంటాడు.
ఇవన్నీ పైకి సామాన్యంగా నాయిక చేసే ఉపాలంభ వాక్యాలుగా కనిపిస్తున్నా అనిర్వచనీయమైన భగవద్విలాసాలే అడుగడుగునా మనకు జ్ఞాపకం వస్తాయి.
ఇంతకూ మనవి చేసేదేమంటే నిశితమైన చూపుతో చూడాలేకాని అన్నమయ్య శృంగార కీర్తనలన్నింటిలోనూ చాటుగా చోటు చేసుకొన్నవన్నీ ఆధ్యాత్మభావాలే. అన్నమయ్య వాక్కులోని విశిష్టతే అలాంటిది. ఆయన దృష్టిలో శృంగారమూ అధ్యాత్మమనే విభేదమే లేదసలు. అంతా శృంగారమే. అంతా ఆధ్యాత్మమే. అసలు శృంగార మధ్యాత్మమని విభాగం చేయటంలో నాకింకొక రహస్యార్థం స్ఫురిస్తున్నది. సాధన అనేది రెండు శాఖలుగా ప్రవహిస్తుంది. ఒకటి అభ్యాసం. మరొకటి వైరాగ్యం. అభ్యాసేన తు కౌంతేయ - వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే- అని భగవానుడి ఉపదేశం. ఇందులో వైరాగ్యం అనాత్మ భావాన్ని దూరం చేసుకొనేందుకైతే అభ్యాసం సర్వాత్మ భావాన్ని అందుకొనేందుకు బోధించారు. అప్పుడే అసతో మా సద్గమయ - అనే ఆకాంక్ష జీవితానికి సఫలమయ్యేది. దానితో అపరిపూర్ణుడైన మానవుడు కూడా పరిపూర్ణుడవుతాడు. అంచేత వైరాగ్యాన్ని అలవరచుకోటాని కధ్యాత్మ కీర్తనలూ నిరంతరాభ్యాస బలంతో భగవత్సాయుజ్యాన్ని అందుకోవటానికి శృంగార కీర్తనలూ రచించి ఉంటాడన్నమయ్య. సందేహం లేదు. రెండు కండ్లూ కలిసి ఒకే ఒక దృశ్యాన్ని చూడటానికి తోడ్పడ్డట్టు రెండు శాఖలూ కలిసి ఒకే ఒక దివ్యానుభూతిని మనకు ప్రసాదిస్తాయి. కాబట్టి శృంగార మధ్యాత్మమని పేరుకు రెండుగా కనిపిస్తున్నా ద్రష్ట అయిన అన్నమయ్య సాహిత్య సృష్టి అంతా ఆధ్యాత్మవాసనా వాసితమే.
ఆధ్యాత్మ కీర్తనల ద్వారా అన్నమయ్య లోకానికి పంచిపెట్టిన తత్త్వం చాలా అపురూపమైనది. గంభీరమైనది. అనన్యాదృశ్యమైనది. అందులోని వైవిధ్యమూ
Page 54
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు