అర్థం చేసుకోవాలన్నా దానికి వ్యతిరిక్తమైన భావంతోనే చేసుకోవాలట. నీడ సుఖం అనుభవించాలంటే ఎండ వేడిమి నంతకుముందే అనుభవించి ఉండాలి. పరిశుభ్రత ఏమిటో తెలుసుకోవాలంటే బురదగుంటలో ఎప్పుడైనా పడిపోయి ఉండాలి. ఒక గుణానికి విలువ దాని దోషాన్ని బట్టి ఏర్పడుతుంది. దోషానుభవం కలిగే కొద్దీ గుణానుభవంలోని గుణం పెరుగుతూ పోతుంది. ఇది సృష్టిలో అపరిహార్యమైన ద్వంద్వం. కనుకనే తులసీదాసు చెప్పినట్లు ప్రపంచాన్ని జడ చేతనాత్మకంగా గుణదోషమయంగా సృష్టించాడు సృష్టికర్త. లోనారసి చూచిన వారికే ఇందులోని ఆంతర్యం ఆకళింపునకు వస్తుంది. ఇలాంటి ప్రజ్ఞా పారమితులే ప్రస్తుత మన్నమయ్య శృంగారంలోని ఆంతర్యాన్ని కూడా దర్శించగలరు.
సూఫీలు చెప్పినట్లు అది ఇష్కే మిజాజీ గాదు. ఇప్కే హకీక్. ఇష్క్ అంటే ప్రేమ అని అర్ధం. ప్రేమ భౌతికమైతే అది మిజాజీ. అభౌతికమైతే హకీకి. అభౌతికమైన దివ్య ప్రణయాన్నే వర్ణించవలసింది వాస్తవంలో. లోకానికి ధర్మప్రబోధం చేయటమే గదా కవి ఆశయం. అందుకు కళ ఒక సాధనమైతే కావచ్చు. అంత మాత్రమే. కాని కవి వివక్షితం మాత్రమా పవిత్రాశయమే. అలాంటప్పుడుత్తముడైన కవి భౌతికమైన శృంగారాన్ని ఎలా వర్ణిస్తాడు. వర్ణించాడంటే అది కవి దృష్టి కాదు. కవి దృష్టి అభౌతికమైన తత్త్వం మీదనే. దానికి భౌతికంగా చేసిన సృష్టిమాత్రమే ఇది. అమూర్తమైన తత్త్వాన్ని అలాగే వర్ణిస్తే మనకంతు పట్టదు. అలా పట్టాలంటే మన కందుబాటులో ఉండే భావాలూ వ్యవహారాలే కావాలి. వాటి నాధారం చేసుకొని అమూర్తమైన తత్త్వాన్ని మూర్తిమంతంగా మలిచి ప్రదర్శిస్తాడు కవి. అప్పుడే అతడు దేశికుడే కాక కళాకారుడు కూడా అవుతాడు. అన్నముడు దేశికేంద్రుడే కాదు. కవీంద్రుడు కూడా. అతడీ రహస్యాన్ని గుర్తించాకే ఆధ్యాత్మవాసనలు నింపి శృంగార కీర్తనలు దింపాడు సాహిత్య జగత్తులోనికి.
అంచేత అన్నమయ్య అధ్యాత్మ కీర్తనలలా ఉంచి ఆయన శృంగార కీర్తనలు పాడుకొనేటపుడు కూడా మనం బహు జాగ్రత్తగా వాటిని మననం చేయవలసి ఉంటుంది. మచ్చున కొక ఉదాహరణ మనవి చేస్తాను చూడండి.
Page 52
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు