రజ్జు సర్ప దర్శనేన సత్యత్వ భ్రమో నివృత్తః దీనికి పరిహారమే రజ్జు సర్ప దృష్టాంతం. మనం చీకట్లో నడచిపోతుంటే దారిలో తెల్లగా పొడవుగా వంకరగా గాలికి కదులుతూ ఒక వస్తువు కనిపిస్తుంది. అదాటుగా చూచి అది ఏపామోనని భయపడతాము. నిజానికది పాము కాదు. ఒక తెల్లని నూలు పగ్గం. పగ్గాన్ని చూచి పామని ఎందుకు భ్రాంతి పడ్డాము. పగ్గంలో ఉండే గుణాలు కొన్ని పాములో కూడా ఉండటమే. అందుకే దీన్ని చూచేసరికది జ్ఞాపకం వచ్చింది. అలా వచ్చినా అది వాస్తవమైన సర్పంకాదు. వాస్తవమైన సర్పం అక్కడ లేదు. ఎక్కడో దూరంగా పుట్టలో ఉంది. ఇక్కడ ఉన్నది త్రాడే. తాడైనా అదే పామైనా అదే. అయితే తాడు గానే అది సత్యం. పాముగా అయితే సత్యం కాదు. అనృతం. అనృతమెలా అవుతుందని ప్రశ్నే లేదు. ఎండమావులలో పుష్కలంగా నీళ్ళు కనిపిస్తుంటాయి. ఆకాశంలో చూచినంత దూరం నల్లని వర్ణం కనిపిస్తూనే ఉంటుంది. అంత మాత్రాన ఆ నీళ్ళుగాని ఆనైల్యంగాని వాస్తవ మసలేము కదా.
అలాగే ప్రస్తుతమీ ప్రపంచమంతా పైకీ క్రిందకీ ప్రక్కలకూ ఎంతగానో విస్తరించి కనిపించవచ్చు. మన లోపలా వెలపలా కూడా కమ్ముకొని మనల నుక్కిరి బిక్కిరి చేయవచ్చు. ఎంత దాడి చేస్తున్నా ఇది అసత్కల్పమే. ప్రతి దినమూ స్వప్నంలో మనమెన్నెన్నో దృశ్యాలు కళ్ళకు కట్టినట్టు చూస్తుంటాము. అయితే అందులో ఏ ఒక్కటీ సత్యం కాదు. తెల్లవారే సరికి ఎక్కడివక్కడ పొగమంచులాగా విరిసిపోతాయి. విరిసిపోకుండా నిలిచేది వాటి కాధారమైన మనజ్ఞానమే. ఆ జ్ఞానంలో నుంచి ముందుకు దూసుకువచ్చి మరలా ఆ జ్ఞానంలోకే దూసుకుపోతుంది స్వప్న జగత్తు. అంటే ఆరోపితమనేది అధిష్ఠానానికి వేరుగా ఉండబోదు. ఎందుకంటే అధిష్ఠానమే మన అజ్ఞాన వశాత్తూ ఆరోపితంగా మారి కనిపిస్తుంది. అప్పుడా రెండవదానికిక అస్తిత్వం లేదు. ప్రస్తుతమీ ప్రపంచంకూడా ఏదోగాదు. ఇలాంటి ఒక ఆరోపితమే. అంటే ఎక్కడినుంచో వచ్చి ఆరోపించబడిందని కాదు అర్ధం. దాని కధిష్ఠానమైన ఏ ఈశ్వరచైతన్యముందో అదే అనాది సిద్ధమైన అజ్ఞానదోషం వల్ల ఇలా ప్రపంచ రూపంగా భాసిస్తున్నది. మరలా ఇది అదేనని ఎప్పుడు గ్రహిస్తామో అప్పుడు ఇది అభావమైపోతుంది. అప్పుడే కాదు. ఆ మాటకు వస్తే ఇప్పుడూ ఇది అబద్ధమేనని
Page 247
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు