ఒకదానికొకటి హేతుమద్భావంతో ముడిపడి ఇటూ అటూ బెసకకుండా నడుస్తుంది రచన. ఇది చాలా గొప్ప నేర్పు. కాళిదాసాదులలో కనపడుతుందది. అర్థము పురుషార్ధముల లోపల నుత్తమము. అర్ధవంతున కసాధ్యము లోకమందేదియు గాన రాదు ..... అని విచారించి ఇలాంటి ఉదాహరణలు చూస్తే మీకే విశదమవుతుంది విషయం.
పోతే ఇక మాటలలో సంభాషణలో ఆయన చూపిన చాతుర్యమనన్యా దృశం. సమయోచితంగా దొర్లుతూ మాటలాయా వ్యక్తుల స్వభావాన్ని ఇట్టే పట్టి ఇస్తాయి. అంతేగాక మాటలో శ్లేషలు కూడా అప్రయత్నంగా చోటు చేసుకోవట మొకవిశేషం. స్వామీ! తమయందు గుప్తంబయి యనన్య సాధ్యంబైన యర్థంబు తమకు శుశ్రూష యొనరించి పడయం గోరినవాడ, తృణమైనం బరుల సొమ్ము గొనం జనదనే ఆషాఢ భూతి మాటలలో ఎంత అర్థాంతర స్ఫూర్తి ఉందో చూడండి. మనలం జేరిన వారి కతను క్షోభంబు దుర్వారంబుగాదే అంటారు జలక్రీడలాడే రాజకాంతలు. వారి జలమూ కావచ్చు. అతను మన్మధుడూ కావచ్చు. అయినా పరవాలేదు. అదికూడా వారికక్కడ అభిమతమే. నీ సొమ్ము నా సొమ్ముగా జూతుంగాని వేరుగా జూడనని హామి ఇస్తాడొక వర్తకుడు మరొక వర్తకుడికి. అలాగే చూస్తాడు కూడా. న్యాయస్థానంలోగాని ఎవరి సొమ్మో తేలదు చివరకు. జాఱిపడితినా ఆవల నీ యభిమతంబు సిద్ధింపదు. గమ్యస్థానమునకు బోకమునుపు నా పట్టు విడువను. ఇక్కడ అభిమత మేమిటో కొంగ నడిగితే చెబుతుంది. పట్టు విడువక పోవటమేమిటో మరి ఎండ్రగాయ నడిగితే బయట పెడుతుంది. అంతా అర్థాంతర స్సోరకమే ఈ ప్రసంగం.
ఇంకొక చిత్రమేమంటే ఎలాంటి సన్నివేశాలలో కూడా ఒకానొక సున్నితమైన హాస్య మాయన రచనలో ఆమూలాగ్రమూ విస్తరించి ఉన్నట్టు కనిపిస్తుంది. ఇలాటి లక్షణమేదో కొద్దిమంది రచనలలోనే అపురూపంగా స్ఫురిస్తుంది మనకు. బ్రాహ్మచారినై చాంద్రాయణ వ్రతము చేయుచున్నాడను. అహా ఎంత మాటాడితిరి. పిల్లి గ్రద్దతో అనే మాటలివి. అయ్యో పెనురొంపిలో దిగబిడితివి గదా. నేను వచ్చిన నిన్ను లేవనెత్తెదను, పెద్దపులిమాట. తగిలి యుండెనా ఇంతకు యమలోకములో బ్రాతకాపనయి యుండనా. ఇక్కడ నుండనేల. ఈ చెడ గరుబోడ కఱ్ఱమోదులువడి ప్రాణములు కోలుపోనేల ఎలుక మాటలు. నావుడు నక్కల రాయండిట్లనియె.
Page 217
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు