రహస్యమీహాస్యం. Satire లాంటి ప్రహసనాత్మక రచనలన్నీ సాగించే ఉద్యమమిదే. సున్నితమైన హాస్యంతో చీవాట్లు పెట్టి మనిషిని మంచి మార్గానికి త్రిప్పటమే వీటి ధ్యేయం. మన శతకాలూ విమర్శలూ కొన్ని సాంఘిక నాటకాలూ ఈ ధ్యేయంతోనే బయలుదేరాయి.
ఈ విధంగా చూస్తూ పోతే ఎన్నైనా ప్రయోజనాలున్నాయి హాస్యరసానికి. ఒక శాస్త్రమేగాదు కావ్యమే గాదు పురాణాదులే గావు నాటకాలే గావు నవలలే గావు - విమర్శలే గావు - వ్యాసాలేకావు. భావకుడి మనస్సునన్ని విధాలా రంజింపచేసి కర్తవ్యోన్ముఖుణ్ణి చేయాలంటే హాస్యాన్ని మించిన ఆయుధం లేదు. రచనా జగత్తులో అది విరాడ్రూపంతో కనిపించే నారాయణ మూర్తి.
అయితే అన్నీ అయిన తరువాత ఆఖరున అనుకోవలసిన మాట ఒకటుంది. హాస్యమొక నిశితమైన ఆయుధమని చెప్పాము. ఆయుధమనేది మంచికీ కావచ్చు, చెడ్డకూ కావచ్చు. హాస్యం హాస్యం కోసమే అయితే అది పనికిరాదు. తాత్కాలికమైన వినోదం కోసమశ్లీలమూ అసభ్యమూ అయిన హాస్యం రచనల్లో చొప్పిస్తే అది ప్రమాదకరం. చంద్రరేఖా విలాపాది కావ్యాలూ చౌడప్ప వ్రాసిన కొన్ని పద్యాలూ ఎంత బూతుల బుంగలో మనకు తెలియనిది కాదు. అలాగే ఒక వ్యక్తిని గాని ఒక వ్యవస్థను గాని దూషించేందుకు వాడుకోరాదు హాస్యాన్ని, సంస్కరించటానికే గాని హాస్యప్రయోగం దూషించటానికి గాదు. విమర్శకులకు చాలామందికి తెలియని విషయమది. అలాంటి హాస్యం ఉదాత్తతను కోలుపోతుంది. క్షుద్రమైన స్థాయికి దిగజారుతుంది. ఒకరి రచనలమీద మరొకరు పేరడీలు వ్రాసి దుమ్మెత్తిపోసుకోటం చూస్తుంటాము. అదంతా ఇలాంటి క్రూరమైన హాస్యమే. పోతే మనకెంత దేవుడంటే నమ్మకం లేకపోయినా దేవతలను వారి వారి శక్తులను గూర్చి భక్తిభావంతో ఉండే వాళ్లెందరో ఉన్నారు లోకంలో. మనకు విశ్వాసం లేదుగదా అని ఆ దేవతల వ్యవహారాన్ని పరిహసిస్తూ రచనలు చేయరాదు. అసలే అర్థంకాని లోకులను తప్పుద్రోవ పట్టించిన వాళ్లమవుతాము. ఇంతెందుకు. ఎంతవరకు ఉచితమో ఉల్లాసకరమో ప్రస్తుత విషయానికి పుష్టికరమో స్పష్టతా పాదకమో ఉదాత్తతా సంపాదకమో
Page 204
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు