8. అంటే అప్పటికి కవి సృష్టివేరు, దృష్టివేరు. దృష్టి అనేదెప్పుడూ సమాజాన్ని అంటిపట్టుకొనే ఉండాలి గాని దాన్ని వదలి పోరాదు. అందులో అతినికి స్వేచ్ఛ లేదు. కాని సృష్టిలో మాత్రమెంతైనా స్వేచ్ఛ ఉండవచ్చు. ఉన్నా ఇబ్బంది లేదు. దీనినిబట్టి ఒకవైపు కావ్యకళా గౌరవాన్నీ కాపాడుతూనే వేరొకవైపు సాంఘిక చైతన్య ప్రగతికి పూర్తి బాధ్యత స్వీకరిస్తున్నాడు కవి.
9. కావ్యకళలో దాగి ఉన్న ఈ రహస్యం తెలుసుకో లేక చాలామంది సాహిత్య విమర్శకులు తికమకపడుతున్నారు. రెండింటినీ సమన్వయించుకోటానికి బదులు పరస్సర విరుద్ధంగా రెండింటినీ భావించి భ్రమపడుతున్నారు. ఈ భ్రమతోనే మన కవులందరూ ముఖ్యంగా పూర్వకవులు సమాజాన్ని పూర్తిగా విస్మరించారనీ ఏదో ఉబుసుపోకకు తమ ఏలికల వినోదానికే రచనలు చేస్తూ పోయారని ఆక్షేపిస్తున్నారు.
10. కొద్దిమంది తగ్గురకం కవుల విషయంలో ఇది యథార్థమే కావచ్చు. అలాంటి అత్మారాములటు ప్రాచీనులలో ఉన్నారు. ఇటు కేవలం ప్రగతికోసమే నడుం కట్టారనే నవీనుల్లోనూ ఉన్నారు. దానికి దేశకాలాలు కాపు కొలబద్దలు. అయా కవుల కుండే దృష్టి దృష్టి మాత్రమే మరలా సృష్టి కాదు. కవుల సృష్టి ఎలాంటిదైనా కావచ్చు. ఆ మాటకు వస్తే మన పురాణేతి హసాలూ ప్రబంధాలూ నాటకాలూ వీటిలో కథావస్తువుగానీ - నిర్మాణంగానీ, వర్ణసలుగానీ చూస్తే చాలా వరకూ లోకంతో సంబంధ మున్నట్టే కనిపించదు. మనలాంటి మానవులేగాదు, మన మెప్పుడు కనివిని ఎఱగని దేవత లేమి, రాక్షసులేమి, మనకంటే చాలా తక్కువగా భావించే పశుపక్ష్యాదులేమి, ఇవి కూడా పాత్రలే. పోతే వాటి మాటలూ చేష్టలూ చూస్తే అవి మన అనుభవానికెంతో దూరం. ఆయా సన్నివేశాలను వర్ణించే తీరు కూడా మనకు చాలావరకతీతమే. ఒక భారతమే గాదు, భాగవతమే గాదు, రామయణమేగాదు, మనువసు చరిత్రాది కావ్యాలే గావు. ఏవి చూచినా మన మానవ సమాజానికవి దూరంగా ఎక్కడో వినువిధుల్లో విహరిస్తున్నట్టే తోస్తుంది.
11. కాని తమాషా ఏమిటంటే ఇదంతా ఆ కవుల తాత్పర్యం కాదు. కేవల మిది ఒక సృష్టి మాత్రమే. విశ్వామిత్ర సృష్టిలాంటిది. అందులో ఎన్నో గజకర్ణగోకార్ణది విద్యలు ప్రదర్శించవచ్చు కవి. ఏది ప్రదర్శించినా ఎంత ప్రదర్శించినా అది అంతా
Page 134
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు