ఇది నిజమే మరి. భగవత్సాక్షాత్కారమైతే మానవుడికి విస్మయం కలగదా. తప్పకుండా కలుగుతుంది. ఆశ్చర్యవత్పశ్యతి" అని గదా గీతా వాక్యం.
5. పోతే ఇక సభంగాభంగశ్లేషలూ-శబ్దవిన్యాసంలో విరుపులూ - ఏకాక్షర ద్వ్యక్షరాది పద్యరచనలూ గోమూత్రికాది బంధసౌందర్యాలూ- ఇలాంటి సాహితీ క్రీడలు కూడా కావలసినన్ని వెల్లివిరిసి కనిపిస్తాయి కావ్యమంతటా. ఇదికూడా మన కాశ్చర్యం గొలిపే విషయమే. దీనిని మించి చూడవలసింది మాఘుడిలో మనం ఆయన కళాశాస్త్ర పరిజ్ఞానం. "నతచ్ఛాస్త్రమ్ నతచ్చిల్ప" మన్నాడు భోజుడు. కవి అయిన వాడికొక్క కవితా కౌశలం మాత్రముంటే సరిపోదు. యధోచితంగా మిగతా సంగీత శిల్పనాట్యాది కళలలోనూ తర్క వ్యాకరణజ్యోతిష మీమాంసాది శాస్త్రాలలోనూ బాగా ప్రవేశమూ పాండిత్యమూ ఉండి తీరాలి. అలా ఉండే కొద్దీ ఈ కవితా శిల్పమింకా అనల్పమైన దీప్తితో భాసిస్తుంది. మాఘుని బుద్ధి ఈ విషయంలో నిజంగా సర్వతోముఖమైనదిగా తోస్తుంది మనకు. "శబ్దవిద్యేవ నోభాతి రాజనీతి రపస్పశా-నిహంత్యరీ నేకపదే య ఉదాత్త స్వరానివ-షాడ్గుణ్య ముపయుంజీత శక్త్యపేక్షా రసాయనమ్ - సౌగతానా మివాత్మాన్యో-నాస్తి మంత్రోమహీభృతామ్ అనంతా వాజ్మాయ స్యాహుః గేయస్యేవ విచిత్రతా - ప్రసార యంతి కుశలాశ్చి త్రామ్ వాచం పటీమివ” · ఇలా అక్కడక్కడ వెదజల్లిన ఆయా శాస్త్రకళా రహస్యామృత బిందువులెన్నో చెప్పలేము. ఇంతెందుకు. కామశాస్త్రం దగ్గరినుంచి మోక్షశాస్త్రందాకా అడ్డమాక లేకుండా ప్రసరించిందా మహాకవి చూపు. "బహ్వపి స్వేచ్ఛయా కామమ్ ప్రకీర్ణ మభిధీయతే" ఎంతైనా చెప్పవచ్చు. ఏమైనా చెప్పవచ్చునని ఆయనే అన్నమాట. అయితే ఎంతచెప్పినా ఏది చెప్పినా అనుజ్జితార్ధ సంబంధమ్” పూర్వాపరాలు మరవకుండా జౌచిత్యం దెబ్బ తినకుండా చెప్పవలసిందే చెప్పాలికవి. శబ్దరౌ సత్కవిరివ ద్వయమ్ విద్యాన పేక్షతే” శబ్దానికి తగిన అర్థమూ- అర్ధానికి తగిన శబ్దమూ, ఇదే సత్కవికుండవలసిన లక్షణమని కవి లోకానికి హితవు చెప్పిన వాడుకూడా ఆయనే.
6. పోతే అన్నీ ఒక ఎత్తయితే ఆయన తన కావ్యమంతటా చల్లుతూ పోయిన సుభాషితాలొక ఎత్తు. రత్నాలు వరహాలు ముత్యాలవి. అచ్చటచ్చట దర్శనమిస్తూ మన మునసులకు ముచ్చట గొలపటమేగాక అనుక్షణం సంక్షోభానికి గురి అయి
Page 113
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు